Vôi cột sống: 3 Nguyên nhân và 4 cách chữa

Vôi cột sống là một vấn đề sức khỏe phổ biến, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi, gây ra các triệu chứng đau nhức, khó khăn trong vận động, và làm giảm chất lượng cuộc sống. Với sự gia tăng của các yếu tố nguy cơ như thói quen sinh hoạt không lành mạnh, chấn thương hoặc thoái hóa tự nhiên, vôi hóa cột sống đang ngày càng phổ biến. Vậy, làm sao để nhận biết và điều trị căn bệnh này hiệu quả? Cùng Tổ hợp Y tế Mediplus tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Vôi cột sống là gì? Những ai có nguy cơ mắc bệnh?

Vôi cột sống là tình trạng lắng đọng canxi tại các dây chằng, khớp và đốt sống. Quá trình này xảy ra khi các tổ chức liên kết như dây chằng hoặc sụn khớp bị viêm hoặc tổn thương lâu ngày, dẫn đến việc cơ thể hình thành các mảng canxi như một cơ chế tự bảo vệ. Tuy nhiên, sự lắng đọng này lại làm giảm tính linh hoạt của cột sống và gây ra các triệu chứng như đau nhức, tê bì và hạn chế vận động. Đây là một trong những dạng thoái hóa thường gặp, đặc biệt là vôi cột sống cổ và vôi cột sống lưng.

Những người dễ bị ảnh hưởng bởi bệnh này gồm:

• Nam giới trên 40 tuổi là nhóm có nguy cơ cao.
• Người làm việc trong môi trường nặng nhọc hoặc có tư thế sai khi ngồi lâu.
• Người thừa cân, béo phì hoặc thiếu hụt chất dinh dưỡng như canxi, vitamin D.

Vôi cột sống là gì? Những ai có nguy cơ mắc bệnh?

2. 3 Nguyên nhân cột sống bị vôi hóa

Chấn thương

Các chấn thương do tai nạn giao thông, tai nạn lao động, hoặc vận động mạnh có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến đốt sống, dây chằng và sụn khớp. Khi cột sống bị tổn thương, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tăng cường tái tạo các mô và tế bào. Quá trình này có thể dẫn đến sự lắng đọng canxi ở những khu vực bị tổn thương, hình thành nên hiện tượng vôi hóa cột sống.

Ví dụ:

• Một người gặp tai nạn giao thông gây tổn thương vùng cổ, lâu ngày có thể phát triển thành vôi cột sống cổ.
• Người lao động nặng như bốc vác thường xuyên chịu tác động mạnh đến cột sống lưng, dẫn đến nguy cơ cao bị vôi cột sống lưng.

Thoái hóa cột sống do tuổi tác

Những người cao tuổi thường có nguy cơ cao mắc vôi cột sống

Tuổi tác được xem là yếu tố hàng đầu dẫn đến tình trạng vôi hóa cột sống. Khi tuổi tăng, các đĩa đệm và sụn khớp dần mất đi độ đàn hồi và khả năng chịu lực. Sự thoái hóa này khiến các mô xung quanh dễ bị viêm và tổn thương, tạo điều kiện cho canxi tích tụ và hình thành vôi hóa.

• Thoái hóa cột sống thường bắt đầu từ tuổi 40 trở đi.
• Các vùng chịu áp lực nhiều như cổ và lưng dễ bị ảnh hưởng nhất.

Ví dụ: Người cao tuổi thường bị vôi hóa cột sống lưng, gây đau nhức khi đứng hoặc ngồi lâu.

Tư thế ngồi, làm việc sai trong thời gian dài

Tư thế ngồi không đúng, như ngồi cong lưng, cúi gập cổ, hoặc ngồi lâu không thay đổi tư thế, gây áp lực lớn lên cột sống. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các đốt sống mà còn gây tổn thương dây chằng, dẫn đến viêm và vôi hóa cột sống theo thời gian.

• Những người làm việc văn phòng, học sinh, hoặc tài xế dễ gặp tình trạng vôi hóa cột sống cổ và lưng.
• Thói quen sử dụng điện thoại trong tư thế cúi gập cổ lâu cũng làm tăng nguy cơ bị vôi cột sống cổ.

Ví dụ: Một nhân viên văn phòng ngồi làm việc 8-10 giờ mỗi ngày mà không nghỉ ngơi, dễ bị đau lưng và phát triển vôi hóa cột sống lưng sau nhiều năm.

Yếu tố nguy cơ khác

Ngoài các nguyên nhân chính trên, một số yếu tố nguy cơ khác cũng làm tăng khả năng mắc bệnh:

• Thiếu hụt dinh dưỡng: Thiếu canxi, vitamin D khiến xương khớp dễ bị tổn thương.
• Thừa cân, béo phì: Cân nặng dư thừa gây áp lực lớn lên cột sống, đặc biệt là vùng lưng.
• Ít vận động: Không tập luyện thể dục thể thao khiến cơ bắp và dây chằng xung quanh cột sống yếu đi, dễ tổn thương hơn.
• Lối sống không lành mạnh: Sử dụng rượu bia, thuốc lá làm giảm khả năng tái tạo và phục hồi của các mô xương khớp.

3. Triệu chứng của bệnh vôi cột sống

Đau cột sống

Đau cột sống là triệu chứng phổ biến nhất và dễ nhận biết nhất ở những người mắc vôi hóa cột sống. Cơn đau do vôi hóa cột sống có đặc điểm và vị trí khác nhau tùy thuộc vào vùng cột sống bị ảnh hưởng. Đặc điểm chung của các cơn đau này là tính chất âm ỉ, kéo dài và có xu hướng tăng nặng khi vận động, trong khi đó, cơn đau sẽ giảm bớt khi nghỉ ngơi nhưng dễ tái phát nếu vận động nhiều. 

Nguyên nhân chính gây đau là do các mảng canxi lắng đọng chèn ép lên dây thần kinh, làm hạn chế khả năng vận động của cột sống, kèm theo tình trạng viêm tại các mô xung quanh do sự lắng đọng canxi gây ra.

Rối loạn cảm giác

Khi vôi hóa cột sống trở nên nghiêm trọng, các mảng canxi có thể chèn ép dây thần kinh, gây ra những biểu hiện rối loạn cảm giác rõ rệt. Người bệnh thường cảm thấy tê bì ở vùng tay, chân hoặc các khu vực khác của cơ thể, đôi khi mất cảm giác hoàn toàn. Hiện tượng này phổ biến ở những người bị vôi cột sống cổ hoặc lưng.Bên cạnh đó, các cơ xung quanh vùng cột sống bị ảnh hưởng trở nên yếu, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc cầm nắm đồ vật hoặc thực hiện các hoạt động vận động bình thường. 

Nguyên nhân chính của những triệu chứng này là do sự chèn ép dây thần kinh làm gián đoạn việc truyền tín hiệu giữa não và các chi, cùng với tình trạng thiếu máu cục bộ tại vùng cột sống bị tổn thương bởi các mảng vôi hóa cản trở tuần hoàn máu.

4. Vôi cột sống có nguy hiểm không? Có biến chứng gì?

Ở giai đoạn đầu, vôi hóa cột sống chỉ gây ra những triệu chứng đau nhức nhẹ và thoáng qua, không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển nặng, các mảng canxi lắng đọng ngày càng lớn và gây áp lực lên các cấu trúc xung quanh như dây thần kinh, tủy sống hoặc mạch máu. Lúc này, tình trạng vôi hóa có thể trở nên nguy hiểm vì các lý do:

• Hạn chế vận động: Người bệnh khó thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như đi lại, cúi gập, hoặc vặn mình, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
• Đau mãn tính: Các cơn đau kéo dài và không đáp ứng với thuốc điều trị có thể dẫn đến mệt mỏi, stress và mất ngủ mãn tính.
• Giảm năng suất lao động: Người bệnh có thể mất khả năng làm việc, đặc biệt là các công việc đòi hỏi vận động hoặc ngồi lâu.

Nếu không được điều trị đúng cách, vôi hóa cột sống có thể gây ra các biến chứng sau:

Gai cột sống

Vôi hóa lâu ngày có thể dẫn đến sự hình thành gai xương. Các gai xương này gây đau nhức và làm tăng nguy cơ chèn ép dây thần kinh hoặc tủy sống, khiến các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn.

Thoát vị đĩa đệm là một biến chứng của vôi hoá cột sống

Thoát vị đĩa đệm

Áp lực do vôi hóa cột sống gây ra có thể làm tổn thương đĩa đệm, dẫn đến thoát vị. Khi đĩa đệm bị lệch ra khỏi vị trí ban đầu, nó sẽ chèn ép lên dây thần kinh hoặc tủy sống, gây đau nhức dữ dội và rối loạn cảm giác.

Chèn ép dây thần kinh

• Ở vùng cổ (vôi cột sống cổ): Chèn ép dây thần kinh có thể gây tê bì, đau lan xuống vai, cánh tay, và đôi khi ảnh hưởng đến chức năng vận động của tay.
• Ở vùng lưng (vôi cột sống lưng): Gây đau lan xuống mông, chân, thậm chí làm yếu cơ và khó khăn trong việc đi lại.

Chèn ép tủy sống

Trong trường hợp nghiêm trọng, các mảng vôi hóa lớn có thể chèn ép lên tủy sống, gây:

• Mất kiểm soát vận động, thậm chí liệt một phần hoặc toàn phần cơ thể.
• Mất kiểm soát tiểu tiện và đại tiện (đặc biệt trong các trường hợp vôi hóa cột sống lưng).

Rối loạn tuần hoàn máu

Sự chèn ép từ các mảng vôi hóa lên mạch máu có thể gây rối loạn tuần hoàn máu, đặc biệt ở vùng cổ. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, ù tai hoặc giảm thị lực.

5. Vôi hóa đốt sống phát hiện và chẩn đoán thế nào?

Việc chẩn đoán vôi hóa cột sống cần dựa trên các triệu chứng lâm sàng, kết hợp với các phương pháp hình ảnh hiện đại để xác định mức độ tổn thương. Các phương pháp phổ biến được sử dụng là:

Chụp X-quang

Chụp X-quang là phương pháp cơ bản và thường được sử dụng nhất để phát hiện vôi hóa cột sống.

• Mục đích: Hình ảnh X-quang giúp quan sát rõ các mảng canxi lắng đọng tại cột sống, từ đó đánh giá mức độ vôi hóa.
• Ưu điểm: Chi phí thấp, thời gian thực hiện nhanh chóng.

Chụp X-quang hỗ trợ chẩn đoán các bệnh về xương khớp

Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan)

CT Scan cung cấp hình ảnh chi tiết hơn so với X-quang, đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện các tổn thương phức tạp.

• Mục đích: Xác định rõ cấu trúc xương và mức độ tổn thương tại các đốt sống bị vôi hóa.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

MRI là phương pháp hiện đại nhất để đánh giá vôi hóa cột sống, đặc biệt trong các trường hợp nghi ngờ chèn ép dây thần kinh hoặc tủy sống.

• Mục đích: Quan sát rõ mô mềm, dây thần kinh, và các tổn thương xung quanh cột sống.
• Ưu điểm: Không sử dụng tia X, an toàn hơn cho người bệnh.

6. Vôi cột sống có chữa được không? Có khỏi không?

Vôi hóa cột sống là một bệnh lý mạn tính, khó có thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, bệnh có thể được kiểm soát và cải thiện đáng kể nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách.

Dù không thể loại bỏ hoàn toàn các mảng canxi đã lắng đọng, nhưng các phương pháp điều trị có thể giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

• Ở giai đoạn đầu, việc thay đổi lối sống kết hợp điều trị y tế có thể giúp bệnh thuyên giảm và ngăn ngừa tiến triển.
• Ở giai đoạn muộn, khi các mảng vôi hóa đã gây biến chứng nghiêm trọng, việc điều trị chỉ giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện khả năng vận động, không thể chữa khỏi hoàn toàn.

7. 4 Cách điều trị vôi hóa cột sống

Để điều trị vôi hóa cột sống, bác sĩ thường kết hợp nhiều phương pháp tùy thuộc vào mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của từng người bệnh.

Dùng thuốc

• Thuốc giảm đau: Paracetamol, NSAIDs (ibuprofen, naproxen) để giảm đau và viêm.
• Thuốc giãn cơ: Giúp giảm co thắt cơ, đặc biệt trong các trường hợp đau lưng hoặc cổ.
• Thuốc bổ sung: Canxi, vitamin D giúp hỗ trợ xương khớp khỏe mạnh.

Điều trị bằng y học cổ truyền

• Châm cứu: Kích thích các huyệt đạo để giảm đau và cải thiện tuần hoàn máu.
• Xoa bóp, bấm huyệt: Giúp giảm căng cơ và tăng cường lưu thông máu tại vùng cột sống.
• Dược liệu: Sử dụng các bài thuốc nam có tác dụng giảm đau và kháng viêm như lá lốt, ngải cứu.

Điều trị bằng vật lý trị liệu

• Tập luyện: Các bài tập kéo giãn, yoga, hoặc bơi lội giúp cải thiện linh hoạt cột sống.
• Máy hỗ trợ: Sử dụng các thiết bị như máy kéo giãn cột sống, sóng siêu âm để giảm áp lực và cải thiện triệu chứng.

Điều trị bằng phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định trong các trường hợp nặng, khi các mảng vôi hóa gây chèn ép nghiêm trọng dây thần kinh hoặc tủy sống. Phương pháp phẫu thuật chính:

• Loại bỏ các mảng vôi hóa.
• Ổn định cột sống bằng các dụng cụ y khoa.

8. Biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị vôi hóa cột sống

Việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị vôi hóa cột sống không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những biện pháp cụ thể để phòng ngừa và điều trị hiệu quả:

Biện pháp phòng ngừa

Phòng ngừa vôi hóa cột sống nên bắt đầu từ sớm với những thay đổi trong lối sống và thói quen sinh hoạt.

Có những cách phòng chống bệnh vôi hoá nào?

Ăn uống cân bằng, đủ dưỡng chất

• Bổ sung thực phẩm giàu canxi: Sữa, hải sản (tôm, cua, cá hồi), trứng, và các loại rau xanh như cải xoăn, cải bó xôi. Canxi giúp tăng cường độ chắc khỏe cho xương và làm chậm quá trình thoái hóa.
• Vitamin D:
  • Nguồn tự nhiên: Ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D tốt nhất. Hãy phơi nắng 10–15 phút mỗi ngày vào buổi sáng trước 9h.
  • Thực phẩm giàu vitamin D: Dầu gan cá, lòng đỏ trứng, ngũ cốc, nấm.
• Omega-3:
  • Có trong cá hồi, cá thu, hạt lanh, và quả óc chó, giúp giảm viêm và bảo vệ sức khỏe cột sống.
• Hạn chế thực phẩm không tốt:
  • Giảm tiêu thụ thực phẩm giàu đường, mỡ động vật và đồ uống có ga, vì chúng làm tăng nguy cơ viêm và giảm hấp thu canxi.

Người bị vôi cột sống nên ăn uống đầy đủ dưỡng chất

Tập luyện thể dục thể thao

• Tăng cường vận động:
  • Tập yoga và pilates: Những bài tập này giúp kéo giãn và làm mềm các khớp, cải thiện linh hoạt của cột sống.
  • Bơi lội: Là bài tập lý tưởng giúp giảm áp lực lên cột sống và tăng cường sức mạnh cơ bắp.
  • Đi bộ: Tập luyện nhẹ nhàng, dễ thực hiện hàng ngày để duy trì sự linh hoạt của cột sống.
• Tránh các hoạt động nguy hiểm: Không nên nâng vác vật nặng hoặc thực hiện các động tác xoay lưng đột ngột.

Chú ý đến tư thế sinh hoạt, vận động

• Tư thế ngồi:
  • Ngồi thẳng lưng, hai chân đặt vuông góc với mặt đất, không cúi gập cổ.
  • Hãy chọn ghế có tựa lưng phù hợp và điều chỉnh màn hình máy tính sao cho ngang tầm mắt.
• Tư thế ngủ:
  • Chọn đệm và gối phù hợp, không quá mềm cũng không quá cứng.
  • Nằm ngửa hoặc nghiêng nhẹ, tránh nằm sấp để giảm áp lực lên cột sống.
• Khi mang vác đồ nặng:
  • Gập đầu gối và giữ thẳng lưng khi nâng đồ.
  • Tránh xoay hoặc vặn mình khi cầm đồ nặng.

Hỗ trợ điều trị vôi hóa cột sống

Đối với những người đã mắc bệnh, các biện pháp hỗ trợ điều trị giúp giảm triệu chứng, ngăn bệnh tiến triển và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Sử dụng dụng cụ hỗ trợ

• Đệm và gối chuyên dụng:
  • Sử dụng các loại đệm và gối có khả năng nâng đỡ cột sống, giảm áp lực tại các vùng bị tổn thương.
  • Gối massage hoặc đệm nhiệt cũng có thể giúp giảm đau và tăng lưu thông máu.
• Đai lưng và đai cổ:
  • Hỗ trợ cố định cột sống, giảm áp lực lên vùng bị tổn thương.
  • Đặc biệt hữu ích với người làm công việc nặng hoặc ngồi lâu.

Massage và trị liệu vật lý

• Massage:
  • Các động tác massage nhẹ nhàng giúp thư giãn cơ bắp, giảm căng thẳng và đau nhức.
  • Sử dụng thêm dầu nóng hoặc các thiết bị massage để tăng hiệu quả.
• Trị liệu vật lý:
  • Các liệu pháp kéo giãn cột sống hoặc sóng siêu âm giúp giảm áp lực lên dây thần kinh và cải thiện khả năng vận động.

Sử dụng các bài thuốc hỗ trợ

• Y học cổ truyền:
  • Ngải cứu: Làm ấm vùng cột sống bằng cách rang nóng ngải cứu với muối và đắp trực tiếp lên lưng hoặc cổ.
  • Lá lốt: Sử dụng lá lốt sắc uống hoặc kết hợp với gừng để đắp giảm đau.
• Các thực phẩm chức năng:
  • Collagen type II: Giúp hỗ trợ phục hồi và tái tạo sụn khớp một cách hiệu quả.
  • Glucosamine: Giúp giảm đau và cải thiện vận động.

Tư vấn và kiểm tra định kỳ

• Gặp bác sĩ định kỳ: Để đánh giá tiến triển của bệnh, điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.
• Kiểm tra hình ảnh: Thực hiện các xét nghiệm chụp X-quang, MRI hoặc CT định kỳ để kiểm soát mức độ tổn thương.

Vôi cột sống tuy không phải bệnh nguy hiểm đến tính mạng nhưng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Nhận biết sớm các triệu chứng và điều trị kịp thời sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả. Hãy chủ động thay đổi lối sống và áp dụng các biện pháp phòng ngừa để hạn chế nguy cơ mắc vôi hóa cột sống trong tương lai.

*Lưu ý: Bài viết là các chia sẻ kiến thức, không thay thế cho khám, chẩn đoán và điều trị y khoa.