899
Tham vấn y khoa:ThS. BSNT Nguyễn Thị Hà
•
Tác giả:MEDIPLUS
Chuyên mục:Nhi
MỤC LỤC
Trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày có thể dẫn đến mất nước, mất điện giải, mệt mỏi và ngủ li bì. Theo báo cáo của Quỹ Tài trợ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), tiêu chảy được xem là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em trên toàn thế giới (chiếm 11%), nhất là tại các nước đang phát triển như Việt Nam. Do đó, những cha mẹ có con nhỏ không được phép lơ là, chủ quan khi thấy có dấu hiệu tiêu chảy cấp và mãn tính.
Trẻ bị tiêu chảy tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc kèm theo nước với tần suất nhiều hơn 3 lần một ngày. Bệnh lý này có thể kèm theo những biểu hiện như biếng ăn, giảm cân cấp tính, đau bụng, sốt, nôn mửa, hoặc đi ngoài phân có lẫn máu,… Trường hợp tiêu chảy nặng và kéo dài có thể dẫn đến mất nước, sụt cân hoặc không tăng cân.
Tiêu chảy là bệnh lý rất thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi
Tiêu chảy là bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ, phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi. Đây là nguyên nhân khiến cho khoảng 1,5 triệu người tử vong hàng năm trên toàn thế giới. Còn theo UNICEF, tiêu chảy là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai (chỉ xếp sau viêm phổi) ở trẻ dưới 5 tuổi, với 11% ca tử vong mỗi năm.
Có thể chia tiêu chảy thành 4 loại cơ chế bệnh sinh như sau:
Tiêu chảy có thể chia thành 2 loại cấp tính (kéo dài dưới 2 tuần) và mãn tính (kéo dài trên 2 tuần). Hầu hết các trường hợp tiêu chảy ở trẻ thường là cấp tính. Mỗi đợt tiêu chảy được tính từ ngày đầu tiên trẻ đi ngoài phân lỏng đến lúc phân của trẻ bình thường trong 2 ngày. Nếu sau 2 ngày mà trẻ tiêu chảy trở lại thì được xem như bắt đầu một đợt tiêu chảy mới.
Tiêu chảy cấp thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi. Bệnh xuất hiện đột ngột, trẻ đi phân lỏng với tần suất nhiều hơn 3 lần một ngày, thường kéo dài trong 1-2 tuần. Nguyên nhân phổ biến của tiêu chảy cấp là do thức ăn không phù hợp hoặc nhiễm khuẩn thực phẩm. Trong đó, Rotavirus được xem là tác nhân chính gây tiêu chảy nặng và nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ dưới 2 tuổi.
Rotavirus được xem là tác nhân chính gây tiêu chảy nặng ở trẻ em dưới 2 tuổi
Trong khi đó, tiêu chảy mạn tính là tình trạng tiêu chảy kéo dài hơn 2-4 tuần. Lúc này, bệnh ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và cuộc sống của trẻ, nhất là trẻ có hệ miễn dịch yếu hoặc suy giảm miễn dịch. Nguyên nhân của tiêu chảy mạn có thể đến từ các yếu tố dinh dưỡng, nhiễm trùng đường ruột do ký sinh trùng xâm nhập, hội chứng ruột kích thích, bệnh Crohn, bệnh Celiac, bất thường về giải phẫu ảnh hưởng tới sự hấp thu hoặc tiêu hóa,…
Ngoài ra, việc sử dụng kháng sinh kéo dài gây ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật đường ruột cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị tiêu chảy. Tiêu chảy do kháng sinh có thể xảy ra sau 5-10 ngày kể từ khi bắt đầu điều trị, đôi khi có thể xuất hiện sau khi hoàn tất điều trị bằng kháng sinh.
>>> Xem thêm bài viết: Trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì uống gì để nhanh lại sức?
Để xác định trẻ bị tiêu chảy hay không, cần xem xét đầy đủ các yếu tố sau:
Đối với trẻ dưới 1 tuổi, nhất là trẻ dưới 6 tháng, tần suất đi trung bình từ 3-10 lần trong ngày hoặc hơn. Phân của trẻ hơi sệt, lỏng, đôi khi có màu vàng, xanh hoặc nâu. Trẻ bú sữa mẹ có thể đi ngoài nhiều lần hơn, đồng thời, phân có nhiều nước hơn so với trẻ uống sữa công thức. Trẻ từ 1 tuổi trở lên thường đi khoảng 1-2 lần/ngày.
Do những đặc điểm sinh lý trên, trẻ dưới 1 tuổi bị tiêu chảy khi số lần đi nặng gấp đôi so với bình thường. Còn đối với trẻ trên 1 tuổi, chỉ nghi ngờ trẻ bị tiêu chảy khi tần suất đi tiêu phân lỏng nước nhiều hơn 3 lần/ngày.
Có thể nhận biết bé đang bị tiêu chảy dựa vào tần suất trẻ đi tiêu và tình trạng phân
Bên cạnh đó, một số dấu hiệu cảnh báo tình trạng tiêu chảy ở trẻ bố mẹ cần lưu ý bao gồm:
Nguyên tắc điều trị khi trẻ bị tiêu chảy là giải quyết căn nguyên gây nên tình trạng này (ví dụ cho trẻ ăn chế độ không chứa gluten đối với trẻ bị bệnh Celiac). Điều trị thông thường tập trung vào việc bù nước qua đường uống (hiếm khi truyền dịch qua đường tĩnh mạch), xem xét dùng thuốc điều trị tiêu chảy (nếu không nghi ngờ nhiễm C.difficile và E.coli), một số trường hợp cụ thể sẽ được chỉ định sử dụng kháng sinh.
Hậu quả nghiêm trọng của việc tiêu chảy kéo dài đó là tình trạng mất nước và chất điện giải. Đây là nguyên nhân chính gây tử vong trong các trường hợp tiêu chảy cấp. Vì vậy, khi xác định trẻ bị tiêu chảy, bố mẹ cần tìm cách bổ sung nước và các chất điện giải cho trẻ thông qua dung dịch Oresol.
Oresol cần đáp ứng các tiêu chí về thành phần và hàm lượng: Chứa phức hợp Carbohydrat 2% hoặc glucose và Natri 50-90mEq/l. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới WHO, nên ưu tiên lựa chọn gói ORS giảm thẩm thấu.
Cha mẹ pha một gói Oresol (ORS) với 1 lít nước (cần đong đo chính xác để cho dung dịch có nồng độ phù hợp), cho trẻ uống trong ngày theo hướng dẫn như sau:
Bên cạnh đó, nếu không có sẵn ORS, cha mẹ có thể tự pha cháo bù nước cho trẻ tại nhà theo công thức: 50gram gạo + 3,5gam muối + 6 bát nước, đun sôi trong 15 phút cho đến khi hạt gạo nở bung ra, sau đó chắt ra một lít nước cháo cho trẻ uống. Nước cháo đã pha chỉ được dùng trong ngày, tốt nhất là trong vòng 6 giờ.
Nếu trẻ có những dấu hiệu mất nước nặng như ngủ li bì, quấy khóc nhiều, khóc không có nước mắt, tiểu ít hoặc vô niệu, nôn nhiều, da khô,… cần đưa trẻ đến ngay các trung tâm y tế để được thăm khám và theo dõi kịp thời.
Cho trẻ uống oresol để bù nước và chất điện giải
Trẻ bị tiêu chảy cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp với lứa tuổi, ngay cả khi trẻ được bù nước và không nôn. Nên cho trẻ ăn đồ lỏng (súp, cháo,…) để dễ phục hồi niêm mạc đường ruột, tăng cường chất béo và chất xơ, hạn chế lượng nước đưa vào (đặc biệt là nước ép trái cây).
Cha mẹ cần chú ý không được để trẻ bỏ bữa hoặc dùng sữa thay cho các bữa ăn. Nếu trẻ có biểu hiện chán ăn hoặc nôn ói nhiều, có thể chia thành nhiều bữa nhỏ. Điều quan trọng là phải chọn lựa được món ăn và thực phẩm phù hợp với tình trạng bệnh của trẻ.
Bên cạnh việc dùng thuốc, cha mẹ có thể áp dụng các phương pháp dân gian giúp làm giảm tình trạng tiêu chảy ở trẻ như sau:
Uống nước gạo lứt rang
Rang 100g gạo lứt cho đến vàng rồi đổ 2 lít nước vào. Đun sôi cho tới khi gạo chín thì tắt bếp. Chắt lấy nước chia thành nhiều lần uống trong ngày. Bên cạnh việc bù nước và điện giải, nước gạo lứt rang còn giúp trẻ đào thải độc tố, giải nhiệt cho trẻ hiệu quả.
Nước hồng xiêm
Cắt 1 quả hồng xiêm xanh thành lát mỏng, đem phơi khô rồi sao vàng. Có thể dùng 10 lát hồng xiêm như trên sắc lấy nước cho trẻ uống, mỗi ngày 2 lần.
Súp cà rốt
Gọt vỏ và rửa sạch 500g cà rốt, thái lát mỏng, đun nhỏ lửa cùng 2 lít nước. Đun cạn đến khi còn 1 lít nước, vớt cà rốt ra nghiền nát, lọc qua rây, bỏ bã, thêm 3g muối đun sôi cho trẻ ăn mỗi ngày. Khi vào ruột, pectin trong cà rốt sẽ trương nở thành dạng keo làm dịu nhu động ruột. Nhờ đó, hạn chế tình trạng tiêu chảy ở trẻ.
Uống nước cỏ sữa
Cho 50g đậu đen xanh lòng, 2 nắm cỏ sữa, 5 tai nấm mèo lên bếp và sao vàng. Đổ vào nồi 3 bát nước nhỏ, sắc cho tới còn nửa bát nước thì chắt ra cho trẻ uống trong ngày.
Nước búp ổi non
Lấy 20g gừng tươi, 20g búp ổi non, 10g vỏ quýt khô sắc với 2 lít nước. Đun cho đến khi còn 500ml thì chắt ra cho trẻ uống 2 lần/ngày.
Ăn lá mơ
Lấy 100g lá mơ tía đem rửa sạch, ngâm với nước muối loãng 5 phút rồi vớt ra để ráo, giã nhỏ. Trộn đều lá với 1 quả trứng gà, 1 chút muối. Cho một ít dầu vào chảo, đợi dầu nóng thì cho hỗn hợp trên vào. Trở đều hai mặt cho chín rồi lấy ra cho trẻ ăn 2 lần/ngày.
*Lưu ý: Các cách trên chỉ mang tính tham khảo thêm, chưa có kiểm chứng y khoa về công dụng chính xác!
Có thể áp dụng một số phương pháp dân gian để giảm tình trạng tiêu chảy ở trẻ
Nếu tình trạng tiêu chảy cấp xảy ra ở trẻ dưới 6 tháng tuổi, bố mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế hoặc phòng khám nhi gần nhất để được thăm khám và điều trị. Bởi lẽ, vấn đề tiêu chảy ở độ tuổi này rất dễ gây mất nước trầm trọng và khiến bệnh chuyển biến nặng hơn mà người nhà khó có thể nhận biết.
Đối với những trẻ trên 6 tháng tuổi, có thể theo dõi trẻ tại nhà. Tuy nhiên, cần đưa trẻ đi khám ngay nếu có các biểu hiện sau:
Cần đưa trẻ đi khám nếu thấy trẻ có những dấu hiệu chuyển nặng
Trên đây là một vài thông tin lưu ý dành cho bố mẹ khi chăm sóc trẻ bị đi ngoài nhiều lần trong ngày. Nhìn chung, việc bị đi ngoài khá thường gặp ở trẻ nhỏ nhưng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ qua số Hotline 1900 3366 hoặc Fanpage để nhận được sự tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên gia.
ĐẶT LỊCH HẸN KHÁM
Đặt hẹn ngay để nhận tư vấn và xếp lịch khám kịp thời với chuyên gia.
